Mali İşler’in sahip olduğu geniş sorumluluk alanları ve kurumların sahip olması gereken dinamizme sonradan uyum sağlamaya çalışan değil, aksine bu yönde liderliği üstlenmesi gereken bir yapıya sahip olmasının önemi, bir dönüşümün de kaçınılmaz olmasını göstermektedir. Bu dönüşüm zamana yayılan adım adım bir yolculuk şeklinde de olabilir, uçtan uca büyük değişiklikler de gerektirebilir.

Günümüzde, finans ve mali işler departmanı ve bu departmanlarla ilgili süreçler şirketlerin olmazsa olmazdır. Bugün en ufak şirketten en büyük uluslararası şirkete kadar mali işler süreci/mali işler departmanı olmak durumundadır.

Finansal danışmanlık kapsamında  finans, mali işler ve muhasebe adı altında bazı kilit kavramlar bulunmaktadır. Bu 3 kavramın sürekli olarak entegre bir şekilde ilerlemesi gerekmektedir. Şirketlerde ilk başta bir muhasebe süreci ortaya çıkar. Örneğin; bir girişimci tarafından yeni bir şirket kuruldu. Bu şirket bir ürün veya hizmet üretip satmaktadır. Ürün veya hizmetin ilk satıldığı veya üretildiği anda ilk ortaya çıkan ihtiyaç muhasebedir. Bir şirket, kurulduğu devletin regülasyonlarına tabidir. Regülasyonlar, devletin vergi alma boyutudur. Vergi almak için de bir şirketin faaliyetlerinin her türlü kayıt altında olması ve bu kayıtlardan da üretim-satış maliyeti ve kâr oranı gibi en temel kavramları, ölçülebilir, sorgulanabilir ve şeffaf bir hesap sistemi üzerinden devlete aktarmak gerekir. Muhasebenin ilk çıkış noktası regülasyonlardır. Ay sonunda ilk işin alınması, üretilmesi ve satılması sonrasında fatura kesiminin gerçekleşmesi gerekmektedir. Fatura kesim, tahsil ve bildirme süreci, kâr gibi konular üzerinde durulmalıdır.

Finans ve mali işlerin en temel kavramlarından diğer bir kaçı da; maliyet hesaplama, maliyet yönetimi, maliyet azaltma ve maliyet muhasebesidir. Bir kişilik şirkette bile maliyet konusundaki en temel ihtiyaçlar aşağıdaki gibidir;

• Ürün ve hizmetin maliyeti, üzerine koyulan kâr,  kesilen fatura, nakit akışı ve para döngüsünü devlete resmi bir şekilde belgelemek,
• Kendi içinde de gerçek manada para kazanılıp kazanılmadığını anlamak için bir ölçüt gerekmektedir, bu ölçüte de muhasebe ya da muhasebe sistemi denir.

Bir şirkette satışlar arttıkça şirket büyür. Büyüme gerçekleştikçe de muhasebe kavramı tek başına yeterli olmaz, çünkü bu sefer işin içine mali işler kavramının girmesi gerekir.

Şirketlerde artık bir para döngüsü bulunmaktadır. Para döngüsünü havuz olarak düşündüğümüzde, onlarca hortumla havuza dolan bir su vardır. Havuzda tahliye boruları vardır ve bu borulardan da sular gider. Neticede, bir anlık fotoğrafı çekildiğinde artıda veya ekside olduğunu anlamamız gerekmektedir.  Sadece anlamak yetmez, yönetmek de icap etmektedir. Havuzun 1 saniye dolu olmasının bir anlamı yoktur. Eğer gelecekteki 5 günde havuz boşalmışsa, o havuzda yüzmeniz imkânsız olur. Havuzda sürdürülebilir bir şekilde yüzebilmek için, o havuzun içinde sürekli bir şekilde para kalması yani net işletme sermayesini artıda tutabilmek ve kâr edildiğini kanıtlamak için mali işler yönetimi kavramının uygulanması gerekmektedir. Büyümüş bir şirket olarak mali işler departmanına sahip olmanız icap etmektedir. Paranın döngüsü her aşamada yönetilmelidir. Satın alırken harcanılan para ve ürün ya da hizmetin satıldığındaki paranın tahsilatı yönetilmelidir. İşletmenin yarattığı katma değerli yararın hem doğru ve sağlıklı bir şekilde ölçülebilmesi ve stratejiler üretilip şirketin mali işler alanında da net para kazandığını görmek gerekmektedir. Para sadece üretimde kazanılmamalı, aynı zamanda mali işler ve finans süreçlerinde de kazanılmalıdır.

Şirket biraz daha büyüyünce aşağıdaki problemlerle karşımıza gelebilmektedirler;

• “Şirket olarak o kadar büyük para döngülerini yönetiyoruz ki, para döngülerinin ve nakit akışlarının içerisinde tökezlememiz içten bile değil.” 

• “Çok düzenli bir operasyon yönetmekteyiz ama parasal akışımızı ve finansmanımızı yani hazineyi doğru yönetemiyoruz.”

Esnafların dükkânlarının gizli yerlerinde çelik kasaları olur. Kasanın içinde nakitte artıda kalmak hedeflenmelidir.

Finans ve mali işlerde CFO(Chief Financial Officer) denilen birinin liderliği gerekmektedir. CFO, finansın en başındaki kişi demektir. Türkçede Mali İşler Direktörü, Finanstan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı gibi kavramlarla karşılanmaktadır. Sürecin adı neticede finansa evrilmektedir. Finans kavramı, şirketlerin geleceğini ve kaderini belirleyen kavram haline geldi.

Bir araştırmaya göre şirketlerin iflas etme sebeplerinde birçok neden bulunmaktadır. Alt nedenler aile içi ilişki bozukluklarından yanlış yönetim veya ilgili devletin regülasyonlarına kadar uzanabilmektedir. İflas etme konusunda %45’lik oranda birinci sırada gelen sebep finansı doğru yönetememektir. Şirketler kârsızlıktan değil, finansal yönetimi yapamadığından yani nakit sıkışıklığı ve yokluğundan batmaktadır, dolayısıyla da finans ve mali işler kavramı oldukça hayatidir.

Geçmişte, muhasebe, maliye ve finans süreçleri, şirketlerin üzerinde “yük” diye görünmekteydi. Şirketler, fatura, kırtasiye ve emlak gibi birçok işi düzene sokmak için bu departmanın varlığını devam ettirmekteydi. Günümüzde, mali işler ve finans departmanı artık şirketlerin stratejik bir departmanı haline geldi. Mali işler ve finans departmanı masraf merkezi değildir, aksine para kazandırır. Mali İşler ve Finans departmanı;

• Şirketin stratejilerine doğrudan doğruya etki eder,
• Şirketin stratejilerine yön verir,
• Karar destek verilerini ve mekanizmalarını sağlar,
• Ana unsurdur,
• Para üretir ve kazandırır.

Birçok finansal enstrüman, hatch ve finansal kaldıraç gibi kavramlar oyun alanına girmiştir. Bir ürün veya malın nasıl bir finansman yoluyla alınıp alınmamasına yön vermek bile şirketleri alırken değil satarken kazanır hale getirdi. Öz sermaye, kredi, faiz oranı, tedarikçi finansmanı gibi modelleri veriye döken ve üst yönetimin karar vermesi için gerekli doneleri sağlayan stratejik yapının ismine mali işler ve finans süreçleri & departmanı denilmektedir.